آشنایی با قراردادهای B.O.O

قراردادهای B.O.O در تجارت بین الملل یکی از راه هایی است که بخش خصوصی و دولتی می توانند با یکدیگر همکاری کنند. در این قراردادها، بخش خصوصی با حفظ مالکیت، مسئولیت ساخت و اجرای یک پروژه را بر عهده می گیرد. به دلیل اهمیت بالای این قراردادها و همچنین سودی که انعقاد این قراردادها برای هر دو طرف دارد، در تهیه و تنظیم آن باید نهایت دقت را به عمل آورد. استفاده از تخصص و تجربیات افرادی که علاوه بر دانش تئوری با چالش های عملی این قراردادها آشنا هستند از جمله مهمترین اقداماتیست که میتوان برای انعقاد یک قرارداد جامع به عمل آورد. در همین راستا موسسه حقوقی کریمی و همکاران می تواند برای تامین کامل منافع شما به عنوان یک سرمایه گذار در ایران، از ابتدا تا انتهای این روند در کنار شما باشد.

تعریف

قرارداد (Build-Own-Operate)B.O.O اغلب برای پروژه های زیرساختی بزرگ و پیچیده مشارکت عمومی-خصوصی استفاده می شود. در B.O.O، یک شرکت خصوصی برای مدتی مشخص، اقدام به تامین مالی، راه اندازی و ساختت پروژه می نماید و این در حالیست که مالکیت زیرساخت یا پروژه مورد نظر را به طور نامحدود حفظ می‌کند.

تفاوت ها و شباهت های قرارداد B.O.O و B.O.T

یکی از نکاتی که پرداختن به آن در مقاله حاضر ضروری به نظر می رسد، قراردادهای B.O.T  و شباهت ها و تفاوت های آن با قرارداد های B.O.O  است.

هر دوی این قراردادها معمولاً در صنعت ساخت و ساز برای پروژه های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند. یک شباهت بین این دو این است که نهادی دولتی می تواند پروژه تکمیل شده را خریداری کرده و یا مالک آن باشد. همچنین هر دو قرارداد چارچوبی را برای ساخت و اجرای پروژه های زیربنایی و توسعه ای بزرگ فراهم می کنند.

مهم ترین تفاوت این قراردادها در بحث مالکیت نهفته است. در قراردادهای B.O.O، پس از ساخت و بهره برداری از پروژه مالکیت آن کماکان متعلق به پیمانکاراست و کارفرما صرفاً از خدمات پروژه بهره‌مند می گردد. اما در قراردادهای B.O.T، در مدت مشخصی پس از تکمیل و بهره برداری از پروژه، مالکیت آن به کارفرما منتقل می گردد و کارفرما مالک کامل پروژه خواهد بود.

برای دسترسی به جزئیات بیشتر در مورد B.O.T، می توانید به مقاله ” قراردادهای بی. او. تی (B.O.T Contracts)چیست؟ ” در وب سایت ما مراجعه نمایید.

فرآیند اجرای  B.O.O

1. تعریف پروژه

در مرحله اول پروژه باید تعریف و تعیین شود. در این مرحله امکان سنجی اولیه برای تعیین الزامات و مزایای پروژه با استفاده از  B.O.O، مطالعات اقتصادی، مالی و فنی صورت می گیرد. استفاده از راهنمایی و تجارت مشاوران متخصص برای نتیجه گیری بهتر از امکان سنجی ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

2.  مذاکره، توافق و مناقصه

در قدم بعدی، یک تفاهم نامه (MOU) امضا می شود که شامل شرایط کلی پروژه و الزامات اولیه می باشد. سپس پیش نویس قرارداد B.O.O که شامل جزئیات دقیق و حقوق و تعهدات هریک از طرفین است تهیه شده و پس از بحث و بررسی و انجام اصلاحات لازم نسخه نهایی قرارداد امضا می گردد.

قدم بعدی برگزاری مناقصه به صورت عمومی یا محدود می باشد. آگهی های مناقصات در صورت نیاز به پیمانکار منتشر شده و شامل جزئیات پروژه، شرایط شرکت در مناقصه و الزامات مالی و فنی می باشند. پس از ارزیابی پیشنهادات پیمانکار یا شرکت برنده مناقصه انتخاب شده و قرارداد رسمی بین طرفین امضا میشود و فرایند اجرا آغاز میگردد.

ریسک های قراردادهای B.O.O

برای کارفرما

1. عدم انجام به موقع تعهدات قراردادی توسط پیمانکار.
2. عدم انجام تعهدات قراردادی طبق استانداردهای پیمانکار.
3. خسارات، بلایای طبیعی و حوادث مانع و تاخیر در اجرای پروژه.
4. خطرات ناشی از قانون منع مداخله کارکنان دولت،
5. ریسک ورشکستگی و انحلال.

برای پیمانکار

1. تاخیر کارفرما در اخذ و صدور مجوزهای لازم.
2. تاخیر کارفرما در تحویل محل پروژه.
3. خسارات طبیعی
4. عدم پرداخت تعهدات قراردادی توسط کارفرما.
5. بیمه کارکنان و حمل و نقل.

کاربرد قراردادهای B.O.O

یکی از مهمترین موارد کاربرد این قراردادها  برای احداث پروژه هایی با هزینه های بالا یا عملیاتی که نیاز به تخصص دانش بالا دارند، می باشند. در حال حاضر مهمترین بخش این پروژه ها مربوط به بخش برق و حمل و نقل می باشد. از جمله مهم ترین پروژه‌های مهم B.O.O، خطوط راه‌آهن کوچ و پیپاواو هند، ترمینال باری فرودگاه شیامن چین، فرودگاه سوکوتای تایلند، بندر کانتینری ووهان یانگلوو چین و ترمینال زغال‌سنگ بالیکاپاپان اندونزی است.

علاوه بر این، در زیر چند نمونه از پروژه هایی که می توانند از طریق قراردادهای B.O.O عملیاتی شوند، آورده شده است:

• احداث خطوط راه آهن
• احداث بزرگراه
• ساخت فرودگاه ها
• مجتمع های پتروشیمی
• و پروژه های عظیم دیگر

توسعه پروژه های  زیربنایی با قراردادهای B.O.O در ایران

ایران به طور فزاینده ای از قراردادهای B.O.O برای انجام پروژه های بزرگ از جمله اجرای پروژه های نیروگاهی متعدد توسط وزارت نیرو استفاده کرده است. از مجمله آنها میتوان به اولین نیروگاه سیکل ترکیبی در گیلان اشاره کرد.

طبق قانون FIPPA  (قانون تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی)،  حمایت قانونی ارائه شده توسط دولت به سرمایه گذاران خارجی این امکان را می دهد که نه تنها در ایران سرمایه گذاری کنند، بلکه از فروش محصولات خود نیز اطمینان حاصل نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد FIPPA، می توانید مقاله انگلیسی” FIPPA Protections and Incentives ” را در وب سایت ما مطالعه کنید. اگرچه طبق قوانین FIPPA  از سرمایه گذاران خارجی و روش هایی مانند قراردادهای B.O.O حمایت به عمل می آید، اما چالش هایی وجود دارند که باید برطرف شوند. از جمله این چالش ها مواردیست که در ادامه به آن اشاره میشود.

اصل 44 قانون اساسی

طبق اصل 44 قانون اساسی، کلیه صنایع بزرگ و تاسیسات برق در اختیار دولت است. مالکیت دولت بر صنایع بزرگ و تاسیسات تامین برق به طور قابل توجهی بر تمایل بخش خصوصی برای مشارکت در پروژه‌های Build-Own-Operate (B.O.O) تأثیر می‌گذارد. چرا که به دلیل تاثیر و تسلط دولت بر این بخش، امکان به خطر افتادن منافع سرمایه گذاران وجود دارد. علاوه بر این، دخالت دولت در پروژه‌های B.O.O ممکن است منجر به فقدان رقابت و نوآوری در بازار شود که در نهایت می‌تواند به اقتصاد و همچنین به منافع مصرف‌کنندگان آسیب برساند. بنابراین، دولت باید نقش خود را در صنعت متعادل کرده و از کنترل همه جانبه اجتناب نماید.

سیستم بانکی و بیمه

شکاف بین سیستم های ملی و بین المللی در بخش های بانکی و بیمه علیرغم تلاش های اصلاحی اخیر همچنان یکی از چالش های قابل توجه است. عدم دسترسی به سیستم های مالی و بانکی بین المللی به واسطه تحریم ها و چالش های بین المللی، از جمله موضوعاتی است که تمایل سرمایه گذاران خارجی را به ایران و در نتیجه انعقاد قراردادهای تجاری بین المللی از جمله B.O.O کاهش میدهد بنابراین به نظر میرسد که تغییرات بیشتری برای ایجاد یک سیستم مالی جهانی منسجم تر و عادلانه تر مورد نیاز است.

ریسک سرمایه گذاری در ایران

علیرغم تلاش های سال های گذشته برای افزایش امنیت سرمایه گذاری، ایران هنوز به جایگاه جهانی محکمی در این زمینه دست نیافته است. همانگونه که پیشتر گفته شد این ریسک ها اصلی ترین دلیل عدم تمایل سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در ایران است.

قراردادهای B.O.O می‌توانند به تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی در ایران منجر شود؛ بدین صورت که با صدور مجوز به یک شرکت خارجی برای ساخت و راه‌اندازی یک تاسیسات در کشور پذیرنده سرمایه و در عین حال حفظ مالکیت آن توسط سرمایه گذار، احساس امنیت بیشتر برای سرمایه گذاری و ترغیب جهت افزایش این سرمایه گذاری ها ایجاد شود.

این رویکرد می تواند سطحی از کنترل و ثبات را برای شرکت سرمایه گذار فراهم کند و در عین حال با ایجاد شغل و کمک به رشد اقتصادی کشور میزبان را نیز منتفع کند. استفاده از قراردادهای B.O.O می تواند یک استراتژی ارزشمند برای شرکت هایی باشد که به دنبال گسترش حضور بین المللی خود هستند.

در قراردادهایی  همچون قراردادهای  B.O.Oکه منافع مالی و حقوقی قابل توجهی را برای طرفین ایجاد می‌کنند، دقت در نگارش و تنظیم مفاد نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از اختلافات احتمالی در آینده دارد. بهره‌گیری از خدمات حقوقی حرفه‌ای، می‌تواند فرایند انعقاد قرارداد را به شکلی هدفمند و امن هدایت کند. موسسه حقوقی کریمی و همکاران با تکیه بر دانش روز و شناخت دقیق ساختارهای حقوقی ایران، آماده است تا در تمامی مراحل این مسیر، از منافع شما محافظت نماید.