در عرصۀ همواره در حال تحول حقوق کشتیرانی، شروط مربوط به جنگ همچنان نقشی بنیادین در حفاظت از مالکان کشتی و تضمین اطمینان تجاری در دوران بیثباتی سیاسی یا مخاصمات دارند. این بندها در وهله نخست به این منظور طراحی شدهاند که چارترکنندگان کشتی را از صدور فرمان حرکت به بنادری که به واسطه جنگ، محاصرۀ دریایی یا محدودیتهای دولتی ناامن شدهاند، محدود سازند.
موسسه حقوقی کریمی و همکاران با برخورداری از گروهی از مشاوران، کارشناسان و وکلای متبحر در جنبههای گوناگون حقوقی از جمله حقوق مالی و تجارت، شما را در تنظیم و انعقاد قراردادهای حمل و نقل دریایی یاری مینماید.
شرط جنگ چیست؟
کارکرد بندهای جنگی، حصول اطمینان از این موضوع است که کشتیها در معرض خطرات غیرضروری قرار نگیرند.
در ابتدا، این شروط، چارترکننده را از صدور فرمان حرکت کشتی به سفری که کشتی را در معرض خطرات جنگی قرار دهد، منع میکنند؛ مگر اینکه پیشتر رضایت مالکان اخذ شده باشد. کشتی نباید به هیچ مکانی که به واسطه موارد زیر خطرناک قلمداد میشود، عازم گردد یا به حرکت خود در آنجا ادامه دهد:
– جنگ واقعی یا تهدید به وقوع آن، مخاصمات، یا عملیات شبهجنگی
– راهزنی دریایی، انقلاب، جنگ داخلی، یا شورش و اغتشاش
– تحریمهایی که ممکن است کشتی را در معرض جرائم، توقیف یا مداخله قرار دهند
– حمل کالاهایی که با خطر توقیف یا اعمال جریمه از سوی طرفهای متخاصم یا دولتها همراه باشد
حقوق و تعهدات طرفین در زمان بروز وضعیت خطرناک چیست؟
یک نمونه شرط جنگی بیان میدارد:
«هیچ بارنامهای برای هیچ بندر محاصرهشدهای نباید امضا شود و چنانچه پس از امضای بارنامهها، بندر تخلیه، محاصره شده اعلام گردد …. مالک موظف است محموله را در هر بندر دیگری که تحت پوشش این قرارداد چارتر کشتی قرار دارد، طبق دستور چارترکنندگان تخلیه نماید… و مستحق دریافت کرایه حمل خواهد بود، گویی کشتی در بندر یا بنادر تخلیهای که مقصد اولیه آن بوده، محموله را تخلیه کرده است.»
به عبارت سادهتر، این بند دو مزیت مشخص برای مالک کشتی ایجاد میکند:
1- عدم تعهد به حرکت به سمت بنادر محاصرهشده یا ممنوعه
2- حق تخلیه محموله در یک بندر امن جایگزین (در محدوده قرارداد چارتر)، در صورتی که بندر اصلی مقصد مسدود یا ممنوعه گردد و در عین حال، برخورداری از حق دریافت کامل کرایه حمل
این چارچوب تضمین میکند که مالکان کشتی در صورت خودداری از ورود به بنادری که پس از شروع سفر دریایی به دلیل جنگ یا محاصره ناامن شدهاند، از نظر مالی متضرر نگردند.
علاوه بر این، بند ۲ از همین شرط نمونه، به مالکان کشتی این اختیار گسترده را اعطا میکند که برای تبعیت از دستورات دولتی یا به منظور اجتناب از خطرات جنگی، از مسیر قراردادی خود منحرف شوند. به طور مشخص، این بند بیان میدارد:
«کشتی این اختیار را خواهد داشت که از هرگونه دستور یا رهنمودی که از سوی دولتِ کشوری که کشتی تحت پرچم آن حرکت میکند… یا توسط هر دولت دیگری… صادر میشود، تبعیت نماید و چنانچه به دلیل تبعیت از چنین دستورات یا رهنمودهایی، فعل یا ترک فعلی صورت گیرد، این امر، انحراف از مسیر تلقی نخواهد شد و تحویل [محموله] مطابق با چنین دستورات یا رهنمودهایی، به منزله ایفای تعهدات سفر قراردادی خواهد بود و کرایه حمل نیز بر همان اساس قابل پرداخت است.»
این بدان معناست که اگر یک کشتی در راستای تبعیت از دستورات دولتی یا دستورالعملهای بیمهگر خطرات جنگی، مسیر خود را تغییر دهد، در بندر دیگری پهلو بگیرد یا حتی موفق به تحویل محموله به مقصد اصلی خود نشود، چنین اقداماتی انحراف از مسیر یا نقض قرارداد تلقی نخواهد شد. کرایه حمل کماکان قابل پرداخت خواهد بود، گویی سفر قراردادی اولیه به طور کامل ایفا شده است.
ممکن است بند دیگری تضمین کند که مالکان بتوانند هرگونه افزایش در دستمزدها، آذوقه یا سایر هزینههای ناشی از خطرات جنگی را از چارترکننده دریافت نمایند و بدین ترتیب، تعادل اقتصادی قرارداد چارتر کشتی را علیرغم چالشهای سیاسی-جغرافیایی پیشبینینشده حفظ کنند.
بند دیگری نیز ممکن است این حق را به مالکان بدهد که در رویدادهای معینی قرارداد چارتر کشتی را فسخ کنند و بدین وسیله، انعطافپذیری تجاری خود را حفظ نمایند. همزمان، این بند تصریح میکند که هرگونه فعل یا ترک فعلی که در راستای تبعیت از این بند انجام شود، انحراف از مسیر تحت قرارداد چارتر تلقی نخواهد شد — که این خود یک تضمین حیاتی در برابر ادعاهای احتمالی مبنی بر نقض قرارداد است.
چرا این شروط اهمیت دارند؟
– این شروط قطعیت حقوقی را برای مالکان کشتی در شرایط جنگی فراهم میکنند.
– از ورود کشتیها و خدمه به مناطق خطرناک محافظت میکنند.
– درآمدهای حاصل از کرایه حمل را علیرغم تغییرات ضروری در برنامههای سفر، حفظ میکنند.
– منعکسکننده واقعیتهای تجاری در زمان مخاصمات هستند، زیرا بنادر ممکن است به طور ناگهانی ناامن یا محدود شوند.
جمعبندی
شروط جنگ، نمایانگر یک رویکرد تجاری متوازن هستند. این بندها از مالکان کشتی در برابر مواجهه ناموجه با خطرات جنگی محافظت میکنند و در عین حال تضمین میکنند که پرداختهای کرایه، حقوق بیمهای و انعطافپذیری عملیاتی حفظ شوند. برای چارترکنندگان نیز، درک این مفاد به همان اندازه ضروری است تا از صدور دستورات سفر غیرقانونی یا خطرناکی که منجر به نقض شرایط قرارداد چارتر کشتی و ایجاد مسئولیتهای قابل توجهی میشود، خودداری کنند.
چنانچه در مرحله مذاکره قراردادهای کشتیرانی هستید و به مشاوره حقوقی نیاز دارید، میتوانید با موسسه حقوقی کریمی و همکاران تماس حاصل فرمایید. وکلای متخصص و کارشناسان ما میتوانند شما را در این حوزه تخصصی یاری نمایند.