حقوق سرگرمی و رسانه مجموعه‌ای جامع از مقررات است که به امور حقوقی مرتبط با صنعت سرگرمی می‌پردازد. این شاخه شامل موضوعات مختلف حقوقی، از جمله مذاکرات قراردادی، مالکیت فکری، قانون کار و مواردی از این دست می‌باشد. گفتنی است که منظور از سرگرمی در اینجا عبارتست از سینما، تلویزیون، موسیقی، تئاتر و غیره. این شاخه از حقوق در ایران تقریباً ناشناخته است اما اکثر موضوعات مربوط به آن از جمله موضوعات مربوط به حق مالکیت فکری و مذاکرات قراردادی و انعقاد قراردادهای رایج در حوزه سرگرمی در ایران موضوعیت دارد. نبود قوانین منسجم در این زمینه مشکلاتی را برای اقشار فعال در این حوزه به وجود می‌آورد و مشورت با متخصصان فعال در این حوزه بهترین راه برای پیشگیری از مشکلات احتمالی و یا حل آن‌ها در صورت بروز مشکل می‌باشد. موسسه حقوقی کریمی و همکاران با بهره‌مندی از تیمی متخصص در امور تجاری، قراردادنویسی و سرمایه‌گذاری در زمینه پروژه‌های مختلف هنری آماده ارائه خدمات حقوقی می‌باشد.
تعریف
صنعت سرگرمی از جمله حوزه‌های متنوع و پیچیده‌ایست که شامل شاخه‌های مختلفی مانند فیلم، موسیقی، تلویزیون، تئاتر، ادبیات و … است. همزمان با رشد و تکامل این صنعت، چالش‌ها و مسائل حقوقی پیرامون آن نیز افزایش می‌یابد. صنعت سرگرمی یک محرک مهم در اقتصاد جهانی است و تأثیر آن در بخش‌های مختلف، از فناوری گرفته تا گردشگری، احساس می‌شود. اصلی‌ترین دلیل اهمیت این حوزه تضمین حفاظت از حقوق تولیدکنندگان، هنرمندان، نویسندگان و سایر متخصصان و فعالان این صنعت می‌باشد.
فعالیت در این حوزه و احقاق حقوق فعالان آن به دانش عمیق از جنبه‌های قانونی و همچنین خلاقانه آن نیازمند است. علاوه بر این، افراد فعال در این حوزه باید بتوانند جنبه‌های مختلف قانون را با هنرهای نوآورانه مانند موسیقی، فیلم، تلویزیون، تئاتر و … ادغام کنند. در این حوزه چندین موضوع حقوقی پوشش داده می‌شود که بر صنعت سرگرمی تاثیر می‌گذارد؛ از جمله مذاکرات قراردادی، کپی رایت، علامت تجاری و همچنین قانون استخدام و به کارگیری فعالان این حوزه. همچنین دعاوی حقوقی در این حوزه از جمله مهم‌ترین و پر چالش ترین موضوعات هستند که به تخصص افراد آگاه در هر دو حوزه نیازمند است.
موسسه ی حقوقی کریمی و همکاران با تیمی متخصص در حوزه‌های نوین حقوقی، خدمات حقوقی تخصصی در زمینه میانجیگری و ساختار قراردادهای تأمین مالی، از جمله سرمایه گذاری‌های ریسک پذیر در سینما و تلویزیون، قراردادهای خصوصی، مالکیت فکری و امور مالیاتی به فعالان این حوزه ارائه می‌دهد.
اهمیت موضوع
نکته‌ی مهمی که در خصوص امور حقوقی مربوط به این حوزه باید در نظر گرفته شود این است که به دلیل گسترش صنعت سرگرمی به بازارهای جهانی، وکلا و مشاوران حقوقی فعال در این حوزه باید با مسائل فرهنگی و حقوقی کشورهای مختلف آشنا باشند و به فعالان این حوزه در درک حفاظت از مالکیت فکری، برنامه‌ریزی مالیاتی بین‌المللی و تراکنش های فرامرزی کمک کنند. حقوق سرگرمی و رسانه نقشی حیاتی در صنعت سرگرمی ایفا می‌کند، زیرا از امتیازات تولیدکنندگان، هنرمندان و دیگر کارشناسان این صنعت محافظت می‌کند. آگاهی از موضوعات و چالش‌های حقوقی در این حوزه به نوعی تضمین کننده و حافظ حقوق و منافع فعالان بوده و می‌تواند به آن‌ها در اجتناب از مسائل و چالش‌های حقوقی آسیب زننده به حرفه‌شان یاری رساند.
تأثیر حقوق سرگرمی و رسانه
اولین و اساسی ترین اثر حقوق سرگرمی و رسانه در حفاظت از مالکیت فکری از جمله علائم تجاری، کپی رایت و حق انتشار آثار هنری می‌باشد. این نوع محافظت موجب حصول اطمینان خاطر در هنرمندان شده و همچنین موجبات بروز و دیده شدن خلاقیت‌های جدید را فراهم می‌آورد. وکلای فعال در این زمینه نقش مهمی در هدایت و همچنین نمایندگی هنرمندان در چالش‌های مختلف دارند. این وکلا با ارائه بینش در مورد مفاد قانونی به هنرمندان، به آنان کمک می‌کنند تا مطمئن شوند که هنرمندان به طور عادلانه و دقیق برای آثار و خدمات خود از حمایت قانونی کافی برخوردار بوده و دستمزدها – و در صورت نیاز – غرامت‌های عادلانه‌ای دریافت می‌کنند.
حوزه‌های اولیه و بنیادین حقوق سرگرمی و رسانه
حقوق سرگرمی و رسانه معمولا با حوزه‌های زیر در ارتباط است:
کپی رایت و علائم تجاری
مقررات مربوط به کپی رایت و علامت تجاری از عناصر حیاتی حقوق سرگرمی و رسانه می‌باشند. قانون کپی رایت از آثار اصلی هنرمندان، از جمله فیلم‌ها، موسیقی و کتاب‌ها و نیز از تکثیر یا انتشار بدون مجوز آن‌ها محافظت می‌کند. از سوی دیگر، قانون علائم تجاری از لوگوها، نام‌های تجاری و سایر نمادهای منحصر به فرد شرکت‌ها در حوزه سرگرمی حفاظت می‌نماید.
قانون کار
یکی از مهم‌ترین موضوعات در حوزه سرگرمی، قوانین مربوط به کار و استخدام است. متخصصان حقوقی به فعالان این حوزه توصیه‌های دقیقی در جهت طبقه‌بندی کارکنانشان ارائه می‌دهند. مانند اینکه آیا فرد فعال در یک پروژه باید به عنوان کارمند طبقه‌بندی شود یا پیمانکار مستقل. همچنین در مسائل و موضوعات مربوط به تبعیض‌های ناروا نقش وکلا و حقوق‌دانان بسیار تعیین کننده است.
مذاکرات قراردادی
از دیگر موضوعات تعیین کننده در آغاز و پیشبرد پروژه‌های هنری و سرگرمی، قراردادهای مختلفی است که منعقد می‌شود. این قراردادها می‌تواند بین سرمایه گذاران و فیلمسازان، تهیه‌کنندگان و نویسندگان و یا سایر گروه‌های فعال در این حوزه منعقد گردد. علاوه بر این مذاکرات پیش از انعقاد قراردادها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و لازم است افراد متخصص و کاردان در این حوزه وارد عمل شده و در تنظیم و نگارش قراردادها تمامی نکات از جمله حق امتیاز، غرامت، حق مالکیت فکری و دیگر مسائل مربوطه را مورد بحث و بررسی دقیق قرار دهند.
دادرسی
اغلب اختلافاتی که در حوزه حقوق سرگرمی پیش می‌آید مربوط به نقض قرارداد، نقض کپی رایت، سوء استفاده از علامت تجاری و یا محتواست. دریافت راهنمایی و مشاوره تخصصی از وکلا و نیز حضور آن‌ها در دادگاه و در طول مراحل دارسی برای احقاق حقوق هر یک از طرفین دعوا از اهمیت ویژه ای برخوردار است و وکلای چنین پرونده هایی علاوه بر تسلط کافی بر قوانین مربوطه، نیازمند برخورداری از دانش نسبی در زمینه‌های مربوط به صنعت سرگرمی نیز می‌باشند.
واژگان کلیدی و کاربردی در حقوق سرگرمی و رسانه
قراردادهای لایسنس: عبارتست از قراردادهایی در آن طرفین برای اعطای مجوز استفاده از تولیدات، انتشارات، علامت و یا هر آنچه که مربوط به مالکیت فکری است در قبال پرداخت و دریافت هزینه، توافق می‌نمایند.
قراردادهای اجرا: عبارتست از قراردادهایی که بین هنرمندان و تهیه کنندگان و یا برگزارکنندکان رویدادها منعقد می‌شود و شامل موادی همچون حقوق و تعهدات هر یک از طرفین، انتظارات، شرایط تولید یا برگزاری و مسائل مربوط به دستمزد یا غرامت می‌باشد.
قراردادهای تولید: به قراردادهایی گفته می‌شود که بین کارگردانان، تهیه کنندگان، نویسندگان و سایر افراد فعال در این حوزه برای تولید و توزیع یک فیلم یا برنامه تلویزیونی منعقد می‌گردد.
حقوق سرگرمی و رسانه در ایران
در ایران شاخه‌ای مجزا تحت عنوان حقوق سرگرمی و رسانه وجود ندارد و مسائل و موضوعات مربوط به آن بیشتر تحت عنوان حقوق سینما شناخته می‌شود. اما با توجه به برخی قوانین داخلی موجود می‌توان از حقوق افراد فعال در این حوزه محافظت نمود.
از جمله این قوانین و مقررات می توان به قانون ثبت علائم و اختراعات، قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری اشاره نمود.
گفتنی است که در سال 1390 پیش نویس “لایحه جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط” از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دولت تقدیم شد که البته تا کنون تصویب نشده است. لازم به ذکر است که ایران کنوانسیون برن را امضاء نکرده و به دلیل عدم عضویت در سازمان تجارت جهانی، از مزایای معاهده تریپس نیز برخوردار نیست تا امکان استفاده از این موارد در حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری در ایران وجود داشته باشد.
در پایان باید گفت که علیرغم عدم وجود شاخه‌ای مجزا از حقوق برای سرگرمی و رسانه در ایران و همچنین عدم عضویت ایران در کنوانسیون‌ها و معاهدات بین المللی موثر در این زمینه، قوانین موجود در ایران می‌تواند تا حد زیادی حافظ منافع افراد و اقشار فعال در حوزه سینما، تلویزیون و سایر شاخه‌های هنری باشد.
نکات و موضوعات مربوط به قراردادهای تولید، لایسنس و اجرا از جمله اموری هستند که با مشاوره و راهنمایی‌های وکلای خبره در این زمینه، می‌توانند بالاترین سطح حفاظت از حقوق را دارا باشند. همچنین مشاوره با متخصصان این حوزه برای افرادی که مایل به آغاز و انجام فعالیت‌های هنری در خارج از ایران می باشند، بسیار راهگشاست. با توجه به اینکه نظام کپی‌رایت در ایران با نظام بین‌المللی فاصله زیادی دارد، فعالیت بدون آگاهی در خارج از ایران می‌تواند برای افراد مشکل آفرین باشد.
متخصصان حقوقی آگاه به حوزه‌های مختلف مالکیت فکری و حوزه سرگرمی از جمله سینما و تلویزیون می‌توانند دید همه جانبه‌ای به فعالان این حوزه ارائه داده و آن‌ها را از آثار و تبعات حقوقی هر پروژه‌ای آگاه سازند. موسسه حقوقی کریمی و همکاران با داشتن تیمی متخصص در امور تجاری، مالکیت فکری، مذاکرات و قراردادنویسی، آماده ارائه خدمات حقوقی در این زمینه می‌باشد. در صورتی که نیازمند مشاوره و خدمات حقوقی در این زمینه هستید، با ما تماس بگیرید.