قراردادهای بی او تی (BOT Contracts) به زبان ساده به قراردادهای ساخت، بهره برداری و انتقال گفته می شود. در این نوع قراردادها پروژه های سنگین مالی و یا احداث زیرساخت ها، پس از اخذ امتیاز توسط یک شرکت یا مجموعه ای از شرکت ها اجرا می گردد.
قراردادهای بی او تی چه در مرحله مذاکره و توافق و چه در مرحله پیش نویس و نهایی کردن و امضای قرارداد از اهمیت بالا و پیچیدگی خاصی برخوردارند. در تمامی مراحل انعقاد این قرارداد از ابتدا تا انتها مشورت با یک وکیل متخصص در این حوزه اصلی جدایی ناپذیر و غیرقابل چشم پوشی است. موسسه حقوقی کریمی و همکاران با تیمی متشکل از وکلای خبره در زمینه های تجارت بین المللی و مذاکرات تجاری، آماده ارائه خدمات تخصصی در این زمینه می باشد.
تعریف
قرارداد بی او تی به عنوان یکی از پرکاربردترین قراردادها در زمینه سرمایه گذاری خارجی، از سه واژه Build, Operation, Transfer به معنای ساخت، انتقال و بهره برداری تشکیل شده است. در قراردادهای مربوط به پروژه های بی او تی دو یا چند شرکت داخلی و خارجی با یکدیگر هماهنگ شده و یک سرمایه گذاری مشترک را آغاز می کنند.
از مهمترین و بهترین کابردهای این نوع قراردادها احداث نیروگاه بوده و یکی از روش های تاثیرگذار و مناسب در تامین انرژی الکتریکی کشور میزبان یا پذیرنده سرمایه گذار است و با استفاده از آن می توان قدرت و توان کشور سرمایه پذیر را در احداث دیگر زیرساخت ها ارتقا بخشید.
کاربردهای قرارداد بی.او.تی
مهمترین کاربرد قراردادهای بی او تی در انعقاد پروژه های زیربنایی است. البته در سایر پروژه ها نیز از این قراردادها استفاده می شود. یکی از راه های ترغیب اجراکننده و سرمایه گذار برای اجرا و ادامه اجرای این قراردادها امتیازات مالی بالای پروژه است. برخی از پروژه هایی که می توان در آن ها از قرارداد های بی او تی استفاده کرد، عبارتند از:
- ساخت و توسعه بزرگراه ها و خطوط راه آهن
- احداث فرودگاه ها
- احداث سد و اسکله
- ساخت و توسعه پالایشگاه ها، مجتمع های پتروشیمی و صنعت نفت
سازوکار قرارداد بی.او.تی
این قرارداد طی سه فاز انجام می پذیرد:
- در فاز اول، یک یا چند شرکت سرمایه گذار عهده دار احداث پروژه ای عظیم و البته پر هزینه می شوند. در ادامه با استفاده از ظرفیت های مالی که دارا هستند پروژه مذکور را به مرحله احداث و سپس بهره برداری می رسانند.
- فاز دوم، فاز بهره برداری از پروژه توسط شرکت یا شرکت های سرمایه گذار است. مدت بهره برداری عموما 20 یا 30 ساله است و طی این مدت از منافع و امتیازات مالی پروژه برای بازگرداندن اصل سرمایه و هزینه های احداث استفاده می شود.
- فاز پایانی، فاز انتقال است. در این مرحله شرکت سرمایه گذار از کلیه ی حقوق مالی خود از پروژه استفاده کرده و سپس تمامی حقوق مادی و معنوی پروژه را به طور رایگان و به طور مطلق به دولت کارفرما انتقال می دهد.
اشکال مختلف قراردادهای بی. او. تی
از مهمترین اشکال قراردادهای بی او تی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرارداد ساخت، اجاره و انتقال
- قرارداد ساخت، مالکیت و بهره برداری
- قرارداد ساخت، مالکیت، بهره برداری و فروش
- قرارداد ساخت، مالکیت، بهره برداری و انتقال
طرف های قرارداد بی.او. تی
یکی از مهم ترین طرف های درگیر در قراردادهای بی او تی، کشور سرمایه پذیر است که به عنوان سرمایه پذیر اجازه می دهد تا سرمایه گذار در قلمروی این کشور نسبت به احداث یک پروژه زیربنایی اقدام کرده و از آن بهره برداری نماید.
کنسرسیوم یا شرکت پروژه طرف دیگر این قرارداد است که اقدام به احداث پروژه می نماید. سهامدارن نیز از طرف های درگیر در این قراردادها هستند و می توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند که سرمایه مورد نیاز برای پروژه را تامین می نمایند. پیمانکاران که ممکن است متعدد باشند، یکی دیگر از طرف های درگیر در قراردادهای بی او تی هستند و وظیفه مطالعات و امکان سنجی های اولیه، ساخت، تأمین مصالح و ماشین آلات و دیگر مایحتاج ساخت و بهره برداری را بر عهده دارند.
تعهدات طرف های قرارداد
تعهدات طرف های درگیر در قراردادهای بی او تی به دو بخش تعهدات مشترک و تعهدات اختصاصی تقسیم می گردد که در بخش تعهدات اختصاصی به تعهدات دولت و تعهدات شرکت طرح می پردازیم:
کلی ترین و البته مهمترین تعهد مشترک در این قراردادها تعهدات مربوط به همکاری مشترک و همچنین تضامین مربوط به عدم انجام تعهدات، عدم پرداخت و یا پرداخت های نامناسب می باشد.
مهمترین تعهدات مختص دولت پذیرنده عبارتند از: ایجاد بستر مناسب برای سرمایه گذار و شرکت طرح، معافیت های مالیاتی و اعطای مشوق های مختلف که می تواند مالی یا غیر مالی باشد.
در طرف مقابل نیز شرکت طرح متعهد است تاسیسات مورد نظر را مطابق کیفیت و همچنین زمان مورد توافق احداث کند. خسارات ناشی از نقض تعهدات قراردادی را بپردازد و قوانین داخلی کشور میزبان را رعایت کند. همچنین شرکت طرح متعهد است حداقل استانداردهای زیست محیطی را رعایت نماید.
حل و فصل اختلافات ناشی از قرارداد
همانند اکثر اختلافات مربوط به سرمایه گذاری، مراجعه به مراکز داوری از جذابیت بالایی برای طرفین برخوردار است و دلیل این امر امتیازاتی است که داوری با خود به همراه دارد. از آنجاییکه قراردادهای بی او تی امتیازات و دستاوردهای بسیاری برای هر دو طرف دارد، از این رو ترجیح طرفین بر این است که روش های جایگزین از جمله داوری را برای حل اختلافات انتخاب کنند و از اتلاف وقت و هزینه در محاکم قضایی بپرهیزند.
مخاطرات قراردادهای بی.او.تی
در قراردادهای بی او تی ارزیابی چالش ها و ریسک های پیش رو از اهمیت بالایی برخوردار است. سرمایه گذاران خارجی نیز خواهان تضمینی برای بازگشت سرمایه خود هستند. به همین منظور مشاوران و کارشناسان حقوقی چه از سوی دولتها و چه شرکت های خصوصی در تلاش هستند تا تمامی چالش ها و ریسک های احتمالی را بررسی کرده و آنها را به حداقل برسانند و یا راه حلی – در صورت وجود – پیش بینی کنند.
از مهمترین مخاطرات این قراردادها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خطرهای مالیاتی، محدودیت در صادرات و واردات و یا عدم صدور مجوزهای لازم.
- تغییر قوانین و مقررات
- وقوع انقلاب یا شورش در کشور میزبان و تغییر حکومت
- تورم و خطرات مربوط به تسعیر نرخ ارز
- خطرات مربوط به هر کردام از مراحل ساخت، بهره برداری و انتقال مثل: عدم امکان اخذ مجوز، تاخیر در کار و خطرات و تغییرات مربوط به عرضه و تقاضا
با توجه به اهمیت بالای این قراردادها و هچنین ریسک ها و خطراتی که ممکن است طرفین در هر فاز از این قراردادها با آن ها مواجه شوند، لازم است در هر مرحله از انعقاد این قراردادها نهایت دقت و احتیاط به عمل آورده شود. مشورت با متخصصان این حوزه یکی از بهترین و مطمئن ترین راه ها برای انعقاد یک قرارداد همه جانبه با کمترین ریسک های ممکن است.
موسسه حقوقی کریمی و همکاران با تیمی متشکل از متخصصان در حوزه های مختلف حقوق تجارت بین الملل و قراردادنویسی آماده ارائه خدمات حقوقی کامل در این زمینه می باشد. در صورتی که نیازمند مشاوره و خدمات حقوقی در این زمینه هستید، با ما تماس بگیرید.