قراردادهای EPC

تعریف

قرارداد EPC (Engineering Procurement Construction) مخفف قرارداد مهندسی، تدارکات و ساخت و ساز است. مهمترین موارد استفاده این قرارداد در پروژه های بزرگ زیربنایی و پیچیده می­باشد. این قراردادها به دلیل داشتن ویژگی هایی همچون مشخص بودن قیمت نهایی و تاریخ قطعی اتمام از مقبولیت بالایی برخوردارند. تنظیم این نوع قراردادها اهمیت ویژه ای دارد و در مرحله تنظیم ضروری است که از راهنمایی و نظرات افراد متخصص در این حوزه استفاده شود. موسسه حقوقی کریمی و همکاران با داشتن تیمی متخصص در حوزه های مختلف حقوق و تجاری بین المللی، از جمله قراردادهای پیمانکاری آماده ارائه خدمات حقوقی در این زمینه می­باشد.

اگر بخواهیم به صورت بسیار ساده وکلی در مورد قرارداد EPC  صحبت کنیم باید گفت که یکی از مهمترین و پرکاربردترین نوع قرارداد های پیمانکاری می­باشد. در این قرارداد پیمانکار مسئولیت مهندسی یا طراحی، تهیه تجهیزات و مواد، ساخت و ساز و در پایان آماده سازی پروژه برای استفاده و تحویل به کارفرما یا مالک را دارد. نکته مهمی که باید به آن اشاره شود این است که در این نوع قرارداد پیمانکار موظف است که پروژه را با قیمت تضمینی و تا تاریخ مشخص تحویل دهد. پیمانکار موظف به رعایت تمامی الزامات گفته شده می­باشد و در صورت عدم رعایت هر یک از آنها مشمول مسئولیت مالی خواهد بود.

جایگاه قرارداد EPC در قوانین ایران

در حال حاضر این قرارداد در صنایع بزرگ مانند صنایع فولادی، نفتی، برق و مخابرات، پتروشیمی، مسکن و مستغلات مورد استفاده قرار می گیرد. در ماده 31 قانون برنامه چهارم توسعه به این موضوع اشاره شده و طبق این ماده دولت برای افزایش کارآمدی پروژه های سرمایه گذاری و ساخت و ساز موظف است که حداقل در 40 درصد قراردادهای پیمانکاری دولتی از این نوع قرارداد استفاده کند.

مزایا و ویژگی‌های قرارداد EPC

استفاده از قراردادهای EPC در ایران رشد فزاینده ای دارد و مهمترین دلیل آن برخورداری از دو ویژگی اطمینان از قیمت نهایی و تاریخ قطعی اتمام و تحویل طرح می­باشد. ویژگی های دیگر این قرارداد عبارتند از:

1. انتقال مسئولیت ها و ریسک­ها به پیمانکار:

این یک مزیت بسیار مهم برای کارفرمای قراردادهای EPC است چرا که تمامی مسئولیت های پروژه از طراحی گرفته تا مهندسی و تدارکات و ساخت به پیمانکار منتقل می شود. یکی از ویژگیهای مهم این مزیت امکان خواستن جبران خسارتهای احتمالی از یک پیمانکار است و دلیل آن پیوستگی تمامی مراحل پیش گفته در قراردادهای EPC  است.

2. ضمانت اجرای قوی

ارائه یک ضمانت اجرای قوی از طرف پیمانکار و برای حفاظت از منافع کارفرما امری رایج در قراردادهای پیمانکاری است. در قراردادهای EPC  این موضوع با حساسیت بیشتری در قرارداد گنجانده می شود. ارائه ضمانتنامه بانکی، ضمانت شرکت مادر و یا ضمانت پیش پرداخت از جمله این موارد است؛ اما موضوع مهم در قراردادهای EPC این است که ضمانت اجراهای یاد شده در این قراردادها مستلزم داشتن تضمین کیفیت است.

3. اهمیت بالای بند فورس ماژور یا شرط سختی انجام تعهد

شکی نیست که بند فورس ماژور در تمامی قراردادها از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و با استفاده از آن می توان از بسیاری از مشکلات و تنش های بعدی جلوگیری نمود. با این حال اهمیت این بند در قراردادهایی که با قیمت و زمان تحویل مشخص منعقد می شوند، بیشتر به چشم می آید. با گنجاندن دقیق این بند در این قراردادها، پیمانکار می تواند با استناد به وقوع تغییراتی در شرایط و افزایش هزینه ها، به نحوی از مسئولیت خود شانه خالی کند و به عبارت صحیح تر بتواند برای عدم انجام تعهد خود به دلیل و شرایطی از بند فورس ماژور استناد نموده و خود را از عواقب و مسئولیت سنگین احتمالی برهاند.

از دیگر ویژگی ها و مزایای قراردادهای EPC  این است که تقریبا هر نوع ریسک و مسئولیت اجرایی به پیمانکار منتقل می شود و هر عیب و نقصی که در محدوده کار حادث شود مسئول آن پیمانکار خواهد بود. کارفرما در این نوع قراردادها میتواند به مهارت و البته تجربه پیمانکار اعتماد کند و نیازی به دخالت وی در روند پروژه وجود ندارد.

معایب قرارداد EPC

این قرارداد هم مانند قراردادهای دیگر علاوه بر مزیت های مختلف معایبی نیز دارد. البته به جرئت می توان چنین ابراز کرد که در صورت انتخاب درست پیمانکار و رعایت ضوابط دقیق، می­توان معایب را به حداقل رساند؛ با این حال مهمترین معایب قرارداد­های EPC عبارتند از:

1. محدودیت اختیارات کارفرما:

از آنجایی که  یکی از دلایل ترجیح قراردادهای EPC  به دیگر قراردادهای پیمانکاری پیچیدگی و هزینه بالا و لزوم مدیریت دقیق پروژه است و معمولا کارفرماها در پروژه های ذکرشده در مقاله حاضر از تخصص کافی برخوردار نیستند، در نتیجه اختیاراتشان در این قراردادها نسبت به پروژه محدود می شود.

2. بالا بودن مبلغ قرارداد:

مهمترین دلیل قیمت بالای قرارداد مسئولیت سنگینی است که پیمانکار در این قراردادها به عهده می گیرد. طراحی و مهندسی، تدارکات و ساخت و تحویل یک پروژه از صفر تا صد بر عهده پیمانکار است و طبیعیست که در قبال تمامی این مسئولیت ها و تعهدات، هزینه ی این قراردادها بالا باشد.

3. نقش نظارتی کمرنگ کارفرما:

همانگونه که در بندهای پیشین اشاره شد، به دلیل اینکه کارفرما صفر تا صد کار را به پیمانکار می سپارد و یکی از دلایل این امر عدم تخصص کارفرما در پروژه های موضوع قرارداد می­باشد، نقش نظارتی وی در این قراردادها کمرنگ است.

قرارداد EPCF  و EPC+F

در برخی از موازد از جمله نبود سرمایه کافی در نزد کارفرما (که به عنوان مثال می تواند یک کشور سرمایه پذیر باشد) تامین مالی پروژه نیز بر عهده پیمانکار است که این تامین می تواند به دو صورت انجام گیرد:

در نوع اول که از آنها به عنوان قراردادهای EPCF  (Engineering, Procurement, Construction, Finance) یاد می شود، پیمانکار هزینه های پروژه را متقبل می شود و پس از اتمام پروژه، همزمان کارمزد انجام قرارداد و سود مربوط به تامین سرمایه انجام قرارداد را دریافت می کند.

نوع دوم قراردادهای EPC+F می­باشد. یعنی پیمانکار به جای اینکه خود سرمایه گذار پروژه باشد، یک سرمایه گذار معرفی می نماید. باید دقت داشت که در این مورد، دو قرارداد منعقد می گردد: قرارداد اول بین سرمایه گذار و کارفرما و قرارداد دوم که یک قرارداد EPC خواهد بود بین کارفرما و پیمانکار است.

قرارداد­­های پیمانکاری و مخصوصا قراردادهای EPC در مرحله اجرا، فازهای پرداختی، فسخ و انفساخ و همچنین حل اختلاف پیچیدگی های خاصی دارند که برآمدن از عهده این پیچیدگی ها مستلزم مشورت با متخصصان حقوقی در این زمینه است. بنابراین چنانچه به مشاوره و خدمات حقوقی در این حوزه نیاز دارید، می‌توانید با موسسه حقوقی کریمی تماس حاصل فرمایید. موسسه حقوقی کریمی و همکاران با بهره مندی از حضور وکلای متخصص در امور حقوقی و تجاری، آماده ارائه مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه قرارداد­های پیمانکاری و دعاوی مربوط به آن می‌باشد.