اعتبار اسنادی (LC) مکانیزم پرداختی است که در حوزه تجارت بین‌المللی برای ارائه تضمین مالی از سوی یک بانک معتبر به صادرکنندگان کالا استفاده میشود. اعتبار اسنادی توسط یک بانک معتبر برای تضمین اینکه فروشندگان کالا به پول خود، و خریداران به کالای خریداری شده برسند، صادر میشود.
در تجارت بین‌المللی آن هنگام که نتوان به راحتی به طرف قرارداد اعتماد کرد، اصولا از اعتبارات اسنادی استفاده میشود.
اعتبار اسنادی به طور ویژه در مواردی مفید است که خریدار و فروشنده شخصاً یکدیگر را نمی‌شناسند و فاصله جغرافیایی، قوانین مختلف هر کشور ومقررات گمرکی گوناگون، آنها را از یکدیگر جدا نموده باشند.
اعتبار اسنادی (LC) روش اصلی کاهش ریسک و خطر در تجارت بین الملل است، تصور کنید که شما یک فروشنده‌ی کالا در چین هستید و میخواهید برای یک شرکت ایرانی در امارات کالا ارسال کنید، چگونه مطمئن می‌شوید که وقتی کالا صادر شد، مبلغ قرارداد به شما پرداخته خواهد شد؟ حال تصور کنید که شما خریدار ایرانی و طرف مقابل صادر کننده‌ی چینی هستید، چگونه خیال خود را از صادر شدن کالا پس از پرداخت مبلغ، آسوده می نمایید؟
در این سناریو اعتبار اسنادی به کمک هر دو طرف می آید.
خریدار ایرانی به یک بانک واسطه مراجعه نموده و درخواست صدور یک اعتبار اسنادی می‌نماید، مبلغ یا وثیقه‌‌ای در اختیار بانک می‌گذارد و از بانک میخواهد که تا فروشنده‌ی چینی کالا را به کشتی نسپرد و تا اسناد حمل و یا مثلا اسناد بیمه را در اختیار بانک قرار نداده، بانک مبلغی به وی نپردازد.
بانک نیز مستقیما یا با واسطه به فروشنده ابلاغ می نماید که چنین درخواستی ثبت شده است، فروشنده با اتکا به اعتبار چنین بانکی، اقدام به ارسال کالا نموده، اسناد حمل و اسناد درخواست شده را به بانک ارائه داده و مبلغ را دریافت می‌نماید.
قابلیت انتقال
اعتبار اسنادی تنها در صورتی می تواند به ذینفع دیگری منتقل شود که صراحتاً «قابل انتقال» باشد. بانک موظف به انتقال اعتبار نیست. اگر اعتبار اسنادی، امکان ارسال جزئی را فراهم نموده باشد،، می‌تواند به بیش از یک ذینفع جایگزین منتقل شود. شرایط و ضوابط اعتبار اصلی باید دقیقاً در اعتبار منتقل شده تکرار شود. با این حال، برای حفظ کارایی اعتبار اسنادی قابل انتقال، برخی از ارقام را می توان کاهش داد، از جمله:
- میزان
- قیمت واحد کالا (در صورتی که ذکر شده باشد)
- تاریخ انقضا
- دوره ارائه
- آخرین تاریخ ارسال یا مدت زمان مشخص برای حمل و نقل.
کارکرد عملیاتی
معمولاً پس از انجام مذاکرات در خصوص قرارداد بیع و توافق خریدار و فروشنده در خصوص استفاده از اعتبار اسنادی به عنوان روش پرداخت، متقاضی با بانک تماس می‌گیرد تا درخواست صدور اعتبار اسنادی را مطرح نماید .
پس از بررسی های بانک صادرکننده در خصوص ریسک اعتباری خریدار – یعنی ارزیابی قدرت متقاضی مبنی بر توانایی یا عدم توانایی در پرداخت هزینه های کالا – بانک اقدام به صدور اعتبار اسنادی می‌نماید، به این معنی که در صورت ارائه اسناد خاصی توسط فروشنده، وعده‌‌ی پرداخت محقق خواهد شد.
ذینفع (فروشنده) پس از دریافت اعتبار اسنادی ، شرایط را بررسی می‌نماید تا از مطابقت آن با قرارداد اطمینان حاصل کند و پس از آن یا اقدام به ارسال کالا می‌نماید یا درخواست اصلاح اعتبار اسنادی جهت مطابقت با قرارداد را ارائه می‌دهد. .
قرارداد اعتبار اسنادی از لحاظ شروط زمان، صحت اعتبار، تاریخ آخرین بارگیری و اینکه پس از ارسال ممکن است چه میزان تأخیر در ارائه اسناد به بانک معرفی شده رخ دهد ، محدود است.
پس از ارسال کالا، ذینفع اسناد درخواستی را به بانک معرفی شده ارائه می‌نماید. بانک مربوطه نیز مدارک را بررسی می‌کند و در صورت رعایت شرایط اعتبار اسنادی، موظف است با پرداخت به ذینفع شرایط اعتبار اسنادی را رعایت نماید.
اگر اسناد با شرایط اعتبار اسنادی مطابقت نداشته باشند، “مغایر” تلقی می شوند. در این مرحله، بانک معرفی‌شده ذینفع را از این مغایرت آگاه می‌سازد و بسته به شرایط ، پس از رضایت متقاضی ، گزینه‌هایی را پیشنهاد می‌دهد.
اگر مغایرت ها جزئی باشد، ممکن است بتوان اسناد اصلاح شده را به بانک ارائه کرد تا ارائه مطابقت داشته باشد.
ریسک های حقوقی
ممکن است این احتمال نیز وجود داشته باشد که اجرای اعتبار اسنادی به شکل مستقیم و با اقدامات حقوقی دو طرف مختل شود و در نتیجه حقوق و تعهدات طرفین در اعتبار اسنادی و نیز اجرای آن توسط دولت متوقف گردد که امری خارج از کنترل طرفین می‌باشد.
از طرف دیگر، اجرای یک قرارداد – از جمله تعهدات قرارداد اعتبار اسنادی – می تواند توسط عوامل خارجی مانند بلایای طبیعی یا درگیری های مسلحانه متوقف شود. هر چند، این خطرات اغلب به عنوان ریسک های جانبی تلقی می شوند.
متقاضی
ریسک های متعددی می تواند متوجه طرف متقاضی باشد . این موارد ممکن است شامل تحویل ندادن به موقع کالا، ارسال ناقص یا کیفیت پایین محصولات باشد که ممکن است باعث آسیب رسیدن به کالا و تاخیر در ارسال آن گردد. .
در چنین مواردی متقاضی نباید انتظار پرداخت از سوی بانک را داشته باشد.
بانک صادرکننده
بانک صادر کننده نیز ممکن است متحمل خساراتی شود، مثلا اینکه در معرض خطر ورشسکستگی متقاضی قرار گیرد. بدین معنا که متقاضی قبل از اینکه بتواند اعتبار اسنادی را پرداخت کند، ورشکسته شود.
همچنین این احتمال نیز وجود دارد که بانک در خطر کلاهبرداری توسط فروشنده قرار گیرد چرا که ممکن است که فروشنده اسناد نادرست و یا جعلی ارائه دهد و مبلغ اعتبار را دریافت نماید.
ذی نفع
ذی نفع نیز ممکن است در خطر عدم رعایت شرایط اعتباری یا عدم موفقیت یا تأخیر در پرداخت از سوی بانک صادرکننده قرار گیرد.
این امر که که ذینفع در معرض خطر تهاتر با متقاضی در صورت آسیب دیدن یا کیفیت پایین کالا قرار نمی گیرد بسیار مهم است.
چرا که با وجود آنکه ممکن است بعداً متقاضی از بانک شکایت کند، اما بانک صادرکننده نمی تواند پرداخت بدهی خود به ذینفع (فروشنده) را برای مطابقت با خسارت وارده کاهش دهد، و باید در هر صورت مبلغ را کامل پرداخت کند.
قیمت گذاری
هزینه های صدور، انتقال، بازپرداخت و سایر هزینه ها یا توسط متقاضی و یا طبق شرایط و ضوابط LC پرداخت می‌گردد. . اگر LC پرداخت کننده‌ی هزینه ها را مشخص نکرده باشد، متقاضی پرداخت کننده خواهد بود. .
مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی
مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی ( UCP 600) مجموعه مقرراتی است که توسط اتاق بازرگانی بین المللی و برای مؤسسات مالی صادرکننده اعتبارات اسنادی به تصویب رسیده است. این مقررات برای کمک به شرکت ها در ایجاد اسناد مالی مربوط به تأمین هزینه های تجاری اعمال می‌گردند.
بسیاری از بانک‌ها و وام دهندگان با هدف استانداردسازی تجارت بین الملل، کاهش خطرات تجارت کالا و خدمات، و حاکمیت بر تجارت، مشمول این مقررات می‌باشند.
مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی یا UCP 600 توسط اتاق بازرگانی بین المللی منتشر و صادر گردیده است. این مقررات مجموعه‌ای از 39 ماده در مورد صدور و استفاده از اعتبار اسنادی است که در 175 کشور جهان اعمال میشود و حدود 1 تریلیون دلار تجارت در سال را پوشش می دهند.
هدف UCP 600 چیست؟
UCP 600 در 1 جولای 2007 جایگزین UCP 500 شد. این مقررات برای استاندارد سازی مجموعه ای از قوانین با هدف نفع همه‌ی طرف ها در روابط و معاملات مالی تجاری ایجاد شدند.
آیا UCP 600 از نظر قانونی لازم الاجراست؟
قوانین UCP 600 به طور داوطلبانه در قراردادها گنجانده می شود و برای حاکم شدن بر قرارداد، باید به طور ویژه در قراردادهای مالی و تجاری تصریح شود.
همراه با UCP 600، رویه استاندارد سازی بین‌المللی بانکی نیز برای بررسی اسناد تحت اعتبار اسنادی (ISBP)، توسط اتاق بازرگانی بین المللی انتشار یافته است.
این رویه به تشخیص اینکه آیا یک سند با شرایط اعتبار اسنادی مطابقت دارد یا خیر، کمک می‌کند.
اعتبارهایی که توسط UCP 600 صادر و کنترل می شوند، مطابق با کل مجموعه 39 ماده‌ای مندرج در UCP 600 تفسیر می شوند.
با این حال، می توان با اصلاح یا حذف صریح و آشکار بر این قواعد، استثناءهایی را ایجاد کرد.
در صورتی که در زمینه ی تجارت بین الملل فعال هستید یا با مشکلات حقوقی در ارتباط با اعتبارات اسنادی مواجه هستید می‌توانید از طریق لینک تماس با ما، از خدمات حقوقی موسسه کریمی و همکاران و مشاوران متخصص آن بهره‌مند شوید.