در تقسیم بندی شرکت‌های تجاری، هلدینگ یکی از مهم ترین انواع شرکت‌هاست که در سیستم اقتصادی هر کشور، نقشی کلیدی و تعیین کننده دارد. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف شرکت‌های هلدینگ خواهیم پرداخت. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این مورد یا دریافت مشاوره حقوقی در خصوص امور مربوط به شرکت‌ها می‌توانید با موسسه حقوقی کریمی و همکاران تماس حاصل فرمایید.
در ادامه با ما همراه باشید.
ماهیت هلدینگ
هلدینگ (Holding Company) نوعی شرکت تجاری است که از آن با عنوان شرکت مادر (Parent Company) یا شرکت تخصصی یا دارنده نیز نام برده می‌شود و دارای چند شرکت زیرمجموعه است. تمام یا بخشی از دارایی‌های شرکت‌های زیرمجموعه یک هلدینگ (متشکل از سهام و…) متعلق به شرکت هلدینگ یا مادر می‌باشد. با وجود اینکه هلدینگ‌ها ممکن است شرکت‌های تجاری متعددی را به عنوان زیرمجموعه خود به ثبت برسانند، عملاً اشتغال و کارکرد تجاری خاص مثل تولید محصولات یا ارائه خدمات نداشته و صرفاً نگهدارنده اموال و دارایی‌های شرکت‌های تابع یا زیرمجموعه و نیز اداره‌کننده آن‌ها می‌باشند.
شرکت‌های زیرمجموعه، شرکت‌های تابع، فرعی یا وابسته نیز نامیده می‌شوند و شرکت مادر نوعی فعالیت و نظارت مدیریتی بر تمام آن‌ها دارد و بدون آن که خود، مشارکتی مستقیم در عرصه‌های تولیدی، صنعتی و تجاری داشته باشد، با کنترل، اداره و پیش بردن فعالیت و نیز پا برجا نگه داشتن شرکت‌های تابع خود، نقش قابل توجهی در چرخه تجاری و صنعتی هر کشور ایفا می‌کند.
ساختار و انواع هلدینگ
تأسیس شرکت هلدینگ در ایران مستلزم طی نمودن فرآیندهای مخصوص ثبت و تأسیس این شرکت‌ها و اخذ مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشد. معمولاً شرکت‌های هلدینگ با قصد سرمایه گذاری در زمینه‌های گوناگون و تملک تمام یا بخش زیادی از سهام شرکت‌های فعال در زمینه‌های تجاری و صنعتی تشکیل شده و از این رو اغلب، اساسنامه این نوع شرکت‌ها موضوع فعالیت خود را سرمایه گذاری و مشارکت در شرکت‌ها و موسسات تجاری، تولیدی، بازرگانی، ساختمانی، خرید و فروش سهام و اوراق بهادار و… معرفی می‌نمایند.
ساختار هلدینگ این امکان را برای آن فراهم می‌آورد که بخشی از سهام شرکت‌ها یا حتی تمام سهام آن‌ها را خریداری نموده و به کنترل و مدیریت آن‌ها بپردازد. در این ساختار، هر یک از شرکت‌ها، چه شرکت مادر و چه شرکت‌های تابع، فارغ از اینکه شرکت مادر به چه میزان مالک سهام شرکت‌های تابع است، موجودیت جداگانه خود را داشته و شخصیت حقوقی هر کدام، مستقل از دیگری است؛ حتی شخصیت حقوقی شرکت‌های زیرمجموعه‌ای که 100 درصد سهام آن‌ها در تملک شرکت هلدینگ می‌باشد.
انواع هلدینگ‌ها
هلدینگ‌ها به 4 نوع زیر تقسیم می‌گردند:
- هلدینگ مختلط: هلدینگی که شرکت‌های زیرمجموعه آن در زمینه‌های متفاوت و جداگانه‌ای فعالیت دارند.
- هلدینگ زنجیره تأمین: هلدینگی که همه شرکت‌های زیرمجموعه آن، به منظور دست یافتن به هدفی واحد و مشخص، به انجام فعالیت‌های متفاوت و متنوعی مبادرت می‌ورزند، مانند هلدینگ‌های فعال در حوزه صنعت نفت و گاز که تمام زیرمجموعه‌های آن‌ها عملیات مربوط به نفت و گاز، از اکتشاف و بهره برداری تا پالایش و پخش را با هدف تأمین سوخت و انرژی انجام می‌دهند.
- هلدینگ محصولاتی: هلدینگی که تمام شرکت‌های تابع آن، در یک زمینه فعال بوده و برای مثال به تولید یک یا چند محصول یکسان می‌پردازند.
- هلدینگ‌هایی که از شرکت‌های بزرگ ایجاد شده‌اند: مثل هلدینگ ایران خودرو.
مزایا و کارکردهای شرکت هلدینگ
شرکت هلدینگ و شرکت‌های زیرمجموعه آن به واسطه برخی ویژگی‌های خاص، مزایایی دارند که سرمایه‌گذاران، صاحبان کسب و کارهای بزرگ و فعالان حوزه‌های تولیدی، صنعتی و تجاری را نسبت به ثبت و تأسیس این نوع خاص از شرکت متمایل می‌گردانند:
- یکی از مهم ترین مزایای شرکت هلدینگ این است که به واسطه موجودیت و شخصیت حقوقی مستقل شرکت مادر و نیز تمام شرکت‌های تابع، هر شرکت تابع می‌تواند همزمان با کنترل و اداره شدن توسط شرکت مادر، مستقل از سایر شرکت‌های تابع فعالیت نماید و مهم‌تر از آن، زیان‌های احتمالی که ممکن است به یکی از واحدها یا همان شرکت‌های زیرمجموعه وارد شود، برای سایر واحدها تعهدی ایجاد نمی‌نماید. در نتیجه حتی با ورود ضرر و زیان به یکی از شرکت‌های تابع، به سرمایه سایر شرکت‌ها زیانی وارد نخواهد شد.
- مزیت مهم دیگری که هلدینگ‌ها دارند، تنوع دارایی‌ها و بالا بودن حجم و میزان سرمایه آن‌هاست. از آنجایی که هلدینگ‌ها مالکیت بخش قابل توجهی از سهام چندین شرکت را در اختیار دارند، سبد سرمایه گسترده‌تر و متنوع‌تری داشته و این موضوع به شکل قابل توجهی ریسک‌های معمول سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.
- در نتیجه گسترده و متنوع بودن سبد دارایی هلدینگ‌ها، دریافت وام برای این نوع شرکت‌ها آسان‌تر است. چرا که شرکت‌های مادر می‌توانند سرمایه شرکت‌های تابع خود را منشاء بازپرداخت وام‌های دریافتی خود قرار دهند که ریسک‌های بازپرداخت وام را برای بانک‌ها کاهش می‌دهد.
- علاوه بر این، یکی دیگر از مزایای مهم هلدینگ‌ها، برخورداری از برخی معافیت‌های مالیاتی می‌باشد.
- مورد دیگر، امکان صرفه‌جویی بیشتر در هزینه‌ها با استفاده از شرکت‌های زیرمجموعه و انجام سریع‌تر امور آن هم با هزینه‌های کمتر است.
- علاوه بر موارد فوق، هلدینگ‌ها به دلیل تملک سهام و اداره شرکت‌های تابع متعدد و متخصص، از اعتبار بیشتری برخوردار بوده و به همین دلیل می‌توانند با سرعت و سهولت بیشتری در بازارهای منطقه‌ای و نیز جهانی به فعالیت بپردازند.
معایب شرکت هلدینگ
از معایب شرکت‌های هلدینگ می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- با توجه به بیشتر بودن درآمد و حجم بالای دارایی‌های این نوع شرکت نسبت به سایر انواع شرکت‌های تجاری، مالیات بر درامد و نیز دارایی این شرکت‌ها به طور نسبی افزایش می‌یابد.
- یکی دیگر از معایب هلدینگ‌ها این است که با وجود استقلال شخصیت حقوقی و موجودیت شرکت‌های زیرمجموعه از شرکت مادر، در صورت انحلال شرکت هلدینگ به علتی مثل ورشکستگی، شرکت‌های تابع با از دست دادن دارایی‌های خود، توانایی جبران بدهی‌های شرکت مادر و پرداخت آن‌ها به طلبکاران را نداشته و در نهایت با ورشکستگی و انحلال اجباری روبرو می‌گردند.
برخی از شناخته شده ترین هلدینگ ها در اقتصاد ایران
در ایران بسیاری از شرکت‌های بزرگ تولیدی و نیز بانک‌ها در قالب شرکت‌های هلدینگ فعالیت داشته و مالکیت تمام یا قسمتی از سهام چندین شرکت را در اختیار دارند:
- هلدینگ‌های خودروسازی: ایران خودرو، سایپا، پارس خودرو
- بانک‌ها: بانک ملت، بانک تجارت، بانک آینده، بانک شهر، بانک سامان
- هلدینگ‌های حوزه صنعت نفت: شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، گروه گسترش نفت و گاز پارسیان، شرکت نفت بهران، شرکت نفت ایرانول
- هلدینگ‌های حوزه ارتباطات: شرکت مخابرات ایران، شرکت ارتباطات سیار ایران
- هلدینگ‌های حوزه صنایع و معادن: فولاد خوزستان، فولاد مبارکه اصفهان، شرکت تراکتورسازی ایران، گروه صنعتی بارز، شرکت ملی صنایع ایران
- هلدینگ‌های حوزه بیمه: شرکت بیمه آسیا، شرکت بیمه دانا
در صورتی که در خصوص ثبت و تأسیس شرکت هلدینگ یا سایر امور مربوط به این نوع شرکت و نیز سایر انواع شرکت‌های تجاری، نیازمند دریافت مشاوره حقوقی هستید، می‌توانید با مراجعه به بخش ارتباط با ما در وب سایت موسسه حقوقی کریمی و همکاران با ما تماس حاصل نموده و از خدمات حقوقی تخصصی وکلا و مشاوران مجموعه ما بهره مند گردید.