یکی از روندهای اقتصادی قابل توجه در دهه های اخیر، گسترش سرمایه گذاری بین المللی بوده است. این امر با فراهم آوردن دسترسی به منابع مالی خارجی، فناوری و تخصص، به نفع کشورهاست. اما لازم به ذکر است که در این راستا فرصت های بیشتری برای ایجاد تنش بین سرمایه گذاران و دولت ها وجود دارد.
مرکز بین المللی حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری (ICSID) یک انجمن مستقلی را برای مصالحه و داوری این اختلافات فراهم می کند. کنوانسیون حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری بین دولت ها و اتباع سایر کشورها (کنوانسیون ICSID) در سال 1966 لازم الاجرا شد و تا امروز توسط 156 کشور امضا و تصویب شده است.
موسسه حقوقی کریمی و همکاران با بهره‌مندی از تیمی متخصص در تمامی امور حقوقی از جمله مدنی و تجاری و همچنین سابقه ارائه خدمات به اشخاص و شرکت‌ها در پرونده‌های متعدد، آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی در حوزه حل اختلافات سرمایه گذاری خارجی می‌باشد.
حل و فصل اختلافات میان دولت و سرمایه گذار
حل و فصل اختلافات سرمایه‌گذار و دولت (ISDS) یک سیستم حل تعارض بین سرمایه‌گذاران خارجی و کشور میزبان سرمایه‌گذاری است. سرمایه گذار خارجی و دولت میزبان باید قبل از شروع رسیدگی، با ISDS موافقت کنند. معمولاً موافقت دولت در قراردادهای سرمایه گذاری بین المللی بین دولت ها وجود دارد. این قراردادها می تواند دوجانبه (بین دو کشور) یا چند جانبه (بین بیش از دو کشور) باشد. در حال حاضر بیش از 3300 قرارداد بین المللی وجود دارد که ISDS را ارائه می کند. رضایت ISDS را می توان در قوانین سرمایه گذاری داخلی برخی از کشورها و در قراردادهای بین یک سرمایه گذار خارجی و یک دولت یا آژانس وابسته به دولت نیز یافت.
چگونه ICSID حل و فصل اختلافات را تسهیل می کند؟
ICSID تسهیلات نهادی و قوانین رویه‌ای را برای کمیسیون‌های مصالحه مستقل و محاکم داوری که در هر مورد تشکیل شده‌اند، فراهم می‌کند.
مفاد ISDS در قراردادهای بین المللی معمولاً به سرمایه گذار اجازه می دهد تا قوانین قابل اجرا را انتخاب کند. ICSID دارای دو مجموعه قوانین است که بر اکثر دادرسی های تحت نظارت خود حاکم است: کنوانسیون، مقررات و قوانین ICSID و قوانین تسهیلات اضافی ICSID. با این حال، ICSID یکسری از پرونده های سرمایه گذاری را تحت قوانین دیگری مانند قوانین کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد (UNCITRAL) مدیریت می کند.
ساختار ICSID چگونه است؟
ICSID یک شورای اداری و یک دبیرخانه دارد. هر کشور عضو ICSID دارای یک کرسی و یک رأی در شورای اداری است. شورای اداری هیچ نقشی در اداره پرونده های فردی ندارد. در عوض، وظیفه آن رسیدگی به موضوعات سازمانی مرتبط با چارچوب نهادی ICSID است.
دبیرخانه ICSID متشکل از حدود 70 متخصص است که پرونده های داوری و سازش را مدیریت می کنند و از سایر فعالیت های ICSID پشتیبانی می کنند و توسط دبیر کل، که نماینده قانونی ICSID، ثبت کننده رسیدگی های ICSID، و افسر اصلی مرکز است، رهبری می شود. ICSID یکی از پنج سازمانی است که گروه بانک جهانی را تشکیل می دهد. با این حال، پرونده های ICSID جدا و مستقل از کار بانک جهانی است.
چه کسی در مورد داوری های ICSID تصمیم می گیرد؟
حقوقدانان بین المللی از سراسر جهان در مورد پرونده های ICSID تصمیم گیری می کنند. در بیشتر موارد، محاکم از سه داور تشکیل می‌شوند: یکی منصوب شده توسط سرمایه‌گذار، دیگری منصوب شده توسط دولت، و سومی، داوری که با توافق هر دو طرف منصوب می‌شود. هنگامی که یک طرف موفق به انجام قرار ملاقات نمی شود یا زمانی که طرفین در مورد سرداور به توافق نمی رسند، ممکن است از ICSID خواسته شود که تا قرارهای از دست رفته را انجام دهد.
ICSID فهرستی از افرادی را که ممکن است به عنوان داور و مصالحه کننده در دادرسی های ICSID نام برده شود، نگهداری می کند، که به عنوان پنل داوران ICSID و پنل مصالحه کنندگان شناخته می شود. هر کشور عضو ICSID می تواند چهار نفر را برای هر پنل تعیین کند. پنل های ICSID لیستی را ارائه می دهند که طرفین پرونده های ICSID می توانند سازش دهندگان و داوران را از طریق آن انتخاب کنند، اما طرفین اختلاف این آزادی عمل را دارند که بتوانند هر شخصی را که مایلند انتخاب کنند. قابل‌توجه است که دادرسی تحت کنوانسیون ICSID از رویه‌های داخلی جدا است. این بدان معناست که دادگاه های محلی در روند ICSID مداخله نمی کنند. فلذا احکام، نهایی و لازم الاجرا هستند و توسط دادگاه های هیچ کشور عضوی لغو نخواهند شد.
چرا دولت ها و سرمایه گذاران ICSID را انتخاب می کنند؟
ICSID تنها سازمانی است که با در نظر گرفتن ویژگی های خاص اختلافات سرمایه گذاری بین المللی طراحی شده است و قوانین آن برای متعادل کردن منافع سرمایه گذاران و کشورها تدوین شده است. علاوه بر این، حل و فصل اختلافات در ICSID کارآمد و مقرون به صرفه است و بنابراین برای طیف وسیعی از سرمایه گذاران، از جمله بسیاری از شرکت های کوچک و متوسط، قابل دسترسی است.
دبیرخانه ICSID همچنین پشتیبانی اداری و قانونی گسترده ای را ارائه می دهد و پنل هایی از سازش دهندگان و داوران مجرب را نگهداری می کند و امکانات پیشرفته ای را در سراسر جهان ارائه می دهد. به علاوه، داوری تحت کنوانسیون ICSID مستلزم یک مکانیسم اجرایی قوی است. حکم ICSID برای همه طرف‌های رسیدگی الزام‌آور است و همه کشورهای عضو باید حکم را شناسایی و اجرا کنند.
طرفین حق برگزاری جلسات عمومی را دارند و ICSID مشارکت طرفین غیرمعارض را تسهیل می کند. این ویژگی ها مسئولیت پذیری و اعتماد عمومی را در فرآیند افزایش می دهد.
مراحل داوری ICSID چیست؟
اولین گام، ارائه درخواست داوری به دبیر کلICSID، با تشریح حقایق و مسائل حقوقی است که باید به آن رسیدگی شود. پس از درخواست، پرونده ثبت می شود مگر اینکه اختلاف مذکور خارج از صلاحیت ICSID باشد.
سپس، یک دادگاه داوری تشکیل می شود و اولین جلسه برای رسیدگی به مسائل اولیه رویه برگزار می شود. رسیدگی معمولاً شامل دو مرحله مجزا است: یک رویه کتبی که توسط جلسات استماع حضوری دنبال می‌شود. پس از آنکه طرفین، دعوی خود را مطرح کردند، دیوان به بحث و بررسی رأی می‌پردازد و رأی خود را صادر می‌کند. طرفین ممکن است توافق کنند که روند ICSID در هر مکانی برگزار شود. در صورت صلاحدید، جلسات استماع از طریق تلفن یا کنفرانس ویدئویی برای کاهش هزینه و افزایش کارایی دادرسی انجام می شود.
برخی از روندها در ICSID چیست؟
حجم پرونده هایICSID در بیست سال گذشته افزایش یافته است. این نشان دهنده رشد قابل توجه سرمایه گذاری فرامرزی و افزایش تعداد توافق نامه های سرمایه گذاری بین المللی ارائه دهنده ISDS است. ICSID تا به امروز بیش از 650 پرونده سرمایه گذاری را مدیریت کرده است.
پرونده های ICSID شامل طیف کاملی از بخش های اقتصادی است. بخش استخراج، یعنی نفت، گاز و معدن و همچنین بخش های انرژی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند. اختلافات مربوط به امور مالی، حمل و نقل و ساخت و ساز نیز برجسته است. در اصل، اختلافات موجود میان دولت و سرمایه گذار، عمدتاً شامل سرمایه گذارانی از کشورهای در حال توسعه بود که در کشورهای در حال توسعه سرمایه گذاری می کردند. با این حال، این روند با توسعه کشورها و سرمایه گذاران آنها در خارج از کشور در حال تغییر است.
با توجه به موضوعات به روز و چالشی سرمایه گذاری بین المللی، مداخله وکلای متخصص و با تجربه در این حوزه بیش از پیش احساس می شود. رویه داوری سرمایه گذاری ICSID یا محاکم دیگر و اصول حاکم بر این داوری ها یا مصالحه ها باید توسط وکلای هر دو طرف شناخته شده باشد. در صورتی که نیازمند مشاوره و خدمات حقوقی در این زمینه هستید، با ما تماس بگیرید.